De informatieavond waarbij aangemelde inwoners van Best meer informatie konden kregen over de komst van een AZC werd abrupt afgelast. Volgens waarnemend burgemeester Rianne Donders-de Leest kon de veiligheid van de aanwezigen in de zaal niet meer gegarandeerd worden. Mensen die niet binnen mochten probeerden zich een weg naar binnen te forceren, zelfs met hulp van mensen die binnen waren.

De sfeer was een uur voordat de avond begon al grimmig. Vele tegenstanders hadden zich verzameld voor de ingang van sporthal Naestenbest om hun ongenoegen over de komst van een AZC aan de Hooiweg in Best kenbaar te maken. Sommige van hen sloten bij het openslaan van de deur gewoon aan in de rij, in een poging om binnen te komen. Inwoners dienden zich vooraf aan te melden voor de informatieavond over het AZC en konden alleen binnen op vertoon van hun legitimatiebewijs en bevestigingsemail van de gemeente.

Het idee van de gemeente was om in kleinere groepjes van ongeveer 75 personen mensen bij te praten over verschillende onderwerpen. In iedere hoek stond van de zaal stond een kleine opstelling waar mensen konden zitten. “Wij dachten, in de kleinere groepen kunnen wij u veel meer vertellen dan klassikaal,” aldus burgemeester Rianne Donders-de Leest. “Dat wat gezegd is of gezegd gaat worden door ons, is geen vrijblijvende informatie. Wij proberen u mee te nemen in het proces en waar we nu staan.”

Verdeel en heers

Voorlichters van het COA en de gemeente konden in de kleinere groepjes meer informatie overbrengen en gerichter vragen beantwoorden, was de gedachte. Maar nog voor de avond goed en wel kon beginnen bouwden de toegestroomde inwoners van Best zelf een kluitje in een hoek van de zaal om en groupe geïnformeerd te worden. En er zou volgens de mondige aanwezigen genoeg ruimte zijn in sporthal Naestenbest om iedereen die buiten stond bij te praten. “Het komt over als ‘verdeel en heers'” zei één van de aanwezige.

Burgemeester Donders-de Leest wilde zich best aanpassen aan de wens van de aanwezigen. Ze begon haar dialoog door het proces te schetsen, waarin een brief van minister Faber (PVV) in de zomer van 2024 op de mat van de gemeente viel. In het kader van de spreidingswet moest de gemeente Best een steentje bijdragen, net als alle andere gemeenten in Nederland, om de asielinstroom op te vangen. De gemeenteraad had hiervoor in september kaders meegegeven aan het college van burgemeester en wethouders waarmee de gemeente op zoek kon gaan naar opvang voor asielzoekers. Daarmee gaf de gemeenteraad volgens de wethouder hun fiat.

Het kon de uitgesproken aanwezigen in de zaal eigenlijk niks schelen hoe dat proces eruit zag. Laat die brief maar zien was het verzoek, waarmee het achterdocht richting de gemeente duidelijk werd. Vele spraken zich uit dat zij simpelweg geen AZC in Best willen. Of dat AZC nu in de Vleut kwam of ergens anders. Daarmee stond de burgemeester met haar rug tegen de muur. De menigte binnen had de stempel op de avond gedrukt en de gemeente was de grip op het narratief kwijt. Dat er volgens burgemeester Donders-de Leest ook mensen aanwezig waren die oprecht kwam om informatie te horen over het AZC of voorstander waren, werd met hoongelach ontvangen.

Grip op de avond kwijt

Terwijl de burgemeester haar best deed om haar verhaal te vertellen, werd er buiten volop herrie gemaakt. Binnen was duidelijk hoorbaar hoe er vuurwerk afgestoken werd, een kabaal werd gemaakt met megafoons en werd er tegen nooduitgangen geschopt en geslagen. Ook zou er geweld zijn gebruikt volgens de burgemeester. Het was binnen prima te doen ondanks de verstoring, tot de gemeente zich terugtrok om de rest van de avond opnieuw vorm te geven om te voldoen aan de wens van het binnen aanwezige publiek. Want de sfeer sloeg totaal om.

Van buiten werd geprobeerd om nooduitgangen te forceren om binnen te komen. Twee personen probeerden de nooduitgang te openen van binnenuit. Beveiliging en wethouder Rik Dijkhoff worstelden met de personen om dit te verijdelen. Dit was de druppel voor de gemeente. Ze waren vanaf het begin de grip op de avond kwijt, zowel binnen als buiten. Burgemeester Donders-de Leest pakte de microfoon en kondigde aan de avond vroegtijdig te beëindigen omdat binnen de veiligheid niet meer gegarandeerd kon worden. Ook deze mededeling kon op hoongelach rekenen.

NSB’ers

Terwijl de zaal leegstroomde werd langzaam maar zeker duidelijk waar de burgemeester op doelde voor de mensen binnen. De mensen werden onder politiebegeleiding naar buiten gebracht. Binnen lagen eieren die kapot gegooid waren. Toen de menigte buiten doorhad dat de sporthal via een zijdeur naar buiten werd begeleid, verplaatste de menigte zich. Mensen die de avond bezochten werden onder een luid kabaal uitgemaakt voor NSB’ers.

Binnen bleef een clubje achter. Deels omdat zij zich niet veilig voelden om (zelfs met politiebegeleiding) naar buiten te gaan, maar ook omdat zij oprecht nog met veel vragen zaten over het AZC. De gemeente had aangegeven met een nieuwe informatieavond te komen over het AZC, maar zamelde de vragen van de mensen wel in om later te kunnen beantwoorden.

Het duurde nog even voordat de rust terugkeerde rond de sporthal. De politie heeft een jongen van veertien jaar opgepakt voor het afsteken van illegaal vuurwerk. Een groep van ongeveer dertig personen keerden zich tegen de politie. De politie heeft hierop meerdere charges in linie uit moeten voeren.